Hỏi: Xin cho biết pháp luật quy định như thế nào về việc nhận quà tặng đối với công chức và công chức phải trả lại quà như thế nào để không bị xem là tham nhũng?

Trả lời: Khoản 2, Điều 22, Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018. Cụ thể: “Cơ quan, tổ chức, đơn vị, người có chức vụ, quyền hạn không được trực tiếp hoặc gián tiếp nhận quà tặng dưới mọi hình thức của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có liên quan đến công việc do mình giải quyết hoặc thuộc phạm vi quản lý của mình”.

Như vậy, pháp luật nghiêm cấm công chức nhận quà của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có liên quan đến công việc do mình giải quyết hoặc công tác thuộc phạm vi quản lý của mình dù là trực tiếp hay gián tiếp dưới mọi hình thức.

ảnh minh họa

Quy định này cũng cấm công chức tự mình hoặc thông qua người thân (vợ, chồng, con, cha, mẹ...) nhận quà tặng của người khác.

Tại Khoản 2, Điều 10, Quy định số 205-QĐ/TW, ngày 23/9/2019 của Bộ Chính trị cũng quy định: “Tranh thủ mọi lúc, mọi nơi, nhất là các dịp lễ tết, sinh nhật và các cơ hội khác, sử dụng danh nghĩa tình cảm cá nhân hoặc danh nghĩa tổ chức, cơ quan, đơn vị, cá nhân khác để tặng quà, tiền, bất động sản, sắp xếp các hoạt động vui chơi, giải trí cho cán bộ lãnh đạo, người có thẩm quyền hoặc người có liên quan nhằm mục đích được sự ủng hộ, tín nhiệm, được vị trí, chức vụ, quyền lợi”. Như vậy, cũng có thể xem việc tranh thủ mọi lúc, mọi nơi, nhất là dịp lễ, Tết... để tặng quà, tiền, bất động sản... để nhận được sự ủng hộ, tín nhiệm, được vị trí, chức vụ, quyền lợi là một trong những biểu hiện của hành vi chạy chức, chạy quyền.

Bên cạnh đó, pháp luật còn quy định, công chức nhận quà tặng còn là biểu hiện của hành vi tham nhũng nêu tại Khoản 1, Điều 3, Luật phòng, chống tham nhũng 2018: “Tham nhũng là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi”.

Theo Khoản 1, Điều 92, Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018: “Người có hành vi tham nhũng giữ bất kì chức vụ, vị trí công tác nào đều phải bị xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật, kể cả người đã nghỉ hưu, thôi việc, chuyển công tác”.

Tuỳ vào mức độ, hành vi cũng như tính chất của việc tham nhũng, công chức có thể bị kỷ luật hoặc phải chịu trách nhiệm hình sự nêu tại Điều 354 Bộ luật hình sự.

Như vậy, theo quy định của pháp luật, để không bị coi là tham nhũng thì công chức không được nhận quà dưới bất kỳ hình thức nào, đặc biệt là từ người có liên quan đến công việc hoặc thuộc phạm vi quản lý của mình là hành vi bị cấm. Do đó, nếu nhận được quà tặng từ những người này, công chức bắt buộc phải từ chối. Nếu không từ chối được thì phải nộp lại quà tặng trong thời gian 05 ngày kể từ ngày nhận quà cho Thủ trưởng cơ quan để tùy vào từng loại quà tặng khác nhau, Thủ trưởng cơ quan sẽ có biện pháp xử lý.

Theo quy định tại Điều 27 Nghị định 59/2019/NĐ-CP, ngày 01/7/2019 của Chính phủ, việc xử lý quà tặng được thực hiện các bước như sau: (1) Đối với quà tặng bằng tiền, giấy tờ có giá thì Thủ trưởng cơ quan, tổ chức, đơn vị tổ chức tiếp nhận, bảo quản và làm thủ tục nộp vào ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật. (2) Đối với quà tặng bằng hiện vật, Thủ trưởng cơ quan, tổ chức, đơn vị tiếp nhận, bảo quản và xử lý như sau: (a) Xác định giá trị của quà tặng trên cơ sở giá của quà tặng do cơ quan, đơn vị, cá nhân tặng quà cung cấp (nếu có) hoặc giá trị của quà tặng tương tự được bán trên thị trường. Trong trường hợp không xác định được giá trị của quà tặng bằng hiện vật thì có thể đề nghị cơ quan có chức năng xác định giá; (b) Quyết định bán quà tặng và tổ chức công khai bán quà tặng theo quy định của pháp luật; (c) Nộp vào ngân sách nhà nước số tiền thu được sau khi trừ đi chi phí liên quan đến việc xử lý quà tặng trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày bán quà tặng. (3) Đối với quà tặng là dịch vụ thăm quan, du lịch, y tế, giáo dục - đào tạo, thực tập, bồi dưỡng trong nước hoặc ngoài nước, dịch vụ khác thì Thủ trưởng cơ quan, tổ chức, đơn vị phải thông báo đến cơ quan, tổ chức, đơn vị cung cấp dịch vụ về việc không sử dụng dịch vụ đó. (4) Đối với quà tặng là động vật, thực vật, thực phẩm tươi, sống và hiện vật khác khó bảo quản thì Thủ trưởng cơ quan, tổ chức, đơn vị căn cứ tình hình cụ thể và quy định của pháp luật về xử lý tang vật trong các vụ việc vi phạm hành chính để quyết định xử lý theo thẩm quyền hoặc báo cáo Cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định xử lý. (5) Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày xử lý quà tặng, cơ quan, tổ chức, đơn vị xử lý quà tặng có trách nhiệm thông báo bằng văn bản cho cơ quan, tổ chức, đơn vị quản lý người tặng quà hoặc Cấp trên trực tiếp của cơ quan, tổ chức, đơn vị đã tặng quà để xem xét, xử lý theo thẩm quyền.

Thanh An - Trang TTĐT BNCTW